Zatrzymane w kadrze – Ucieczka z Sobiboru

#1. Przechodnie na Times Square oglądają na ekranie jednego z billboardów atak na World Trade Center, 11 września 2001 roku.

#2. Akira Toriyama i jego syn grają w Dragon Quest, lata 80. XX wieku.

Toriyama najbardziej znany jest jako autor popularnej serii Dragon Ball, za sprawą której stał się jednym z najpopularniejszych rysowników komiksowych na świecie.
Poza rysowaniem Toriyama zajmował się także projektowaniem postaci do gier wideo, głównie na konsole Super Nintendo i Sony PlayStation. Postaci jego autorstwa możemy podziwiać m.in. w Chrono Triggerze oraz w serii gier Dragon Quest.
Akira Toriyama zmarł 1 marca 2024 roku z powodu krwiaka podtwardówkowego.

#3. Dyrektor zoo (z lewej) i szympans robią zakupy w sklepie spożywczym. Děčín, północna Czechosłowacja, lata 70. XX wieku.

#4. Kobiety niosące dzbany na głowach, Sardynia, około 1920 roku.

#5. 18-letni Kurt Cobain, Waszyngton, 1985 rok.

#6. Haitańczycy i Haitanki polskiego pochodzenia oczekują na papieża Jana Pawła II w Port-au-Prince, Haiti, 1983 rok.

Papież rozważał pielgrzymkę do Haiti już w 1979 roku, ale wówczas nie było to możliwe, ponieważ... lotnisko w Port-au-Prince było za małe.
Do wizyty doszło w 1983 roku za zgodą dyktatora Jeana-Claude'a Duvaliera. Naród głodujących i ciemiężonych Haitańczyków miał już serdecznie dość „Baby Doca” i rewolucja wisiała w powietrzu. Dyktator zgodził się na zaproszenie Jana Pawła II, by pokazać, że jest otwarty na świat i ma poparcie Watykanu.
Jan Paweł II wygłosił kazanie w języku kreolskim. Mówił powoli, używał prostych słów. W pewnym momencie, ku zaskoczeniu tłumu, zwrócił się do pary prezydenckiej.

Sprawujecie władzę w pięknym kraju, bogatym swymi mieszkańcami, ale chrześcijanin nie może nie widzieć niesprawiedliwości, rażącej nierówności, pogorszenia się warunków życia, nędzy, głodu oraz strachu, które są udziałem ogromnej większości tego narodu. Tu musi się coś zmienić.

Jean-Claude oniemiał, jego świat protestował, ale społeczeństwo haitańskie oraz światowe media odebrały to jako jasną krytykę dyktatury rodziny Duvalierów. Trzy lata po papieskim kazaniu Duvalier musiał uciekać z kraju.

#7. Diana, księżna Walii i książę Karol pozują do oficjalnej fotografii ślubnej w Pałacu Buckingham, Londyn, Wielka Brytania, 1981 rok.

#8. Fotograf National Geographic, Steve McCurry, sfotografowany podczas relacjonowania tonącego w wodach monsunowych Gujarat, Indie, 1983 rok.

Steve McCurry międzynarodową sławę zyskał przede wszystkim dzięki swemu zdjęciu „Afgańska dziewczyna”, po raz pierwszy opublikowanemu na okładce magazynu National Geographic w czerwcu 1985 roku.

#9. Parowiec Princess May osiadł na mieliźnie na skałach w kanale Lynn na Alasce. Pasażerowie, załoga i ładunek zostali bezpiecznie ewakuowani, sierpień 1910 roku.

76-metrową jednostkę Princess May wprowadzono do eksploatacji w 1888 roku. Był to jeden z wielu niewielkich parowców zbudowanych w Wielkiej Brytanii pod koniec XIX wieku.
5 sierpnia 1910 roku Princess May płynęła ze Skagway na Alasce z 80 pasażerami na pokładzie i ładunkiem złota. Przepływając przez Lynn Canal w trakcie przypływu, statek trafił na bardzo gęstą mgłę. Silne pływy w zatoce sprawiły, że niewielka jednostka uderzyła o skały i zaklinowała się na nich.
Uszkodzenia kadłuba sprawiły, że zalana została maszynownia i cała jednostka straciła zasilenie. Mimo to operator telegrafu W.R. Keller zorganizował improwizowane połączenie elektryczne z jedną z baterii znajdujących się w maszynowni (zalewanej przez wodę) i nadał wezwanie o pomoc.
Bliskość lądu sprawiła, że cała załoga i pasażerowie oraz cenny ładunek złota szybko trafiły na brzeg. Odpływ sprawił natomiast, że cały statek znalazł się nad wodą, a ze względu na specyficzne ułożenie skał, jego dziób dosłownie wisiał w powietrzu.

#10. Dom prostytutek, Tokio, Japonia, 1902 rok.

#11. Uwolnieni jeńcy wojenni świętują start samolotu C-141A z Hanoi w Wietnamie Północnym, 12 lutego 1973 roku.

27 stycznia 1973 roku Henry Kissinger (ówczesny asystent prezydenta Richarda Nixona ds. bezpieczeństwa narodowego) zawarł ugodę z przedstawicielami Wietnamu Północnego na zawieszenie broni, które przewidywało także wycofanie amerykańskich sił zbrojnych z Wietnamu Południowego. W porozumieniu wezwano także do uwolnienia prawie 600 amerykańskich jeńców wojennych przetrzymywanych przez Wietnam Północny i jego sojuszników w ciągu 60 dni od wycofania wojsk amerykańskich.
Porozumienie to stało się znane jako operacja „Homecoming”.
12 lutego 1973 roku trzy wojskowe samoloty transportowe C-141 poleciały do Hanoi w Wietnamie Północnym, a jeden C-9A został wysłany do Sajgonu w Wietnamie Południowym w celu odebrania uwolnionych jeńców wojennych. Pierwszy C-141A, którym Azję opuściło 40 jeńców wojennych, został żartobliwie nazwany „Hanoi Taxi”, a obecnie znajduje się w muzeum.

#12. Selfik na dachu jednego z nowojorskich budynków, lata 20. XX wieku.

#13. Indyjscy żołnierze przeszukujących pozycje pakistańskie w Kaszmirze podczas wojny o Kargil, 1999 rok. Był to pierwszy konflikt zbrojny w historii, w którym po przeciwnych sobie stronach stanęły państwa posiadające broń nuklearną.

#14. Claudia Schiffer, 1992 rok.

#15. Stanisław „Szlomo” Szmajzner jako partyzant, wkrótce po ucieczce z Sobiboru. Fotografia wykonana jesienią 1943 roku.

Niemiecki obóz zagłady w Sobiborze powstał na przełomie kwietnia i maja 1942 roku jako drugi (po Bełżcu) ośrodek eksterminacji Żydów w ramach „Aktion Reinhardt”, w związku z planowaną zagładą Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
Stanisław Szmajzner trafił do obozu w Sobiborze w wieku 15 lat. Pracował tam jako złotnik – wyrabiał przedmioty ze zrabowanego ofiarom złota. 14 października 1943 roku doszło do skutecznej ucieczki z obozu grupy około 300 więźniów. Szlomo miał dużo szczęścia, ponieważ nie zginął ani nie został złapany.
Przedostał się do Warszawy, gdzie wspomagał powstańców, m.in. kradnąc broń Niemcom.
Po wojnie w 1946 roku wyemigrował do Brazylii. W 1978 roku zidentyfikował ukrywającego się tam Gustava Wagnera – zastępcę komendanta SS-Sonderkommando Sobibor, który został wytropiony przez „łowcę nazistów” Szymona Wiesenthala.
Stanisław Szmajzner zmarł w 1989 roku.


W poprzednim odcinku

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5