Te wspaniałe maszyny latające. Część XII - myśliwce - tom 8

W części V opisałem pierwsze maszyny klasy „fighter”, mające w założeniu zwalczać wrogie maszyny. Według ówczesnej koncepcji miały to robić nie zwinne jednomiejscowe samoloty, ale solidne platformy strzeleckie, kierowane przez pilota z tylnej kabiny, a dowodzone przez strzelca – z przedniej; rola pilota ograniczała się jedynie do kierowania samolotem, który miał zwalczać bombowce i samoloty obserwacyjne przeciwnika. Jako że jednak przeciwnik dość szybko przyjął odmienną koncepcję, powolne i mało zwrotne „fightery” (samolot RAF FE.2 rozpędzał się do zawrotnych 130 km/h…), chociaż czasem zaskakująco groźne dla atakujących je myśliwców wroga, na dość długo zeszły ze sceny myśliwskiej.

Zauważmy, że z początku pilot siedział w tylnej kabinie i często nawet nie był zawodowym żołnierzem, tylko zmobilizowanym cywilem, który akurat potrafił tym ustrojstwem sterować. Strzelec, obserwator czy kto tam jeszcze, zajmował przednią kabinę i to on się ostrzeliwał z czego mógł (a zwłaszcza którędy mógł, a z tym bywało różnie, skoro siedział w najlepszym razie tuż za krawędzią spływu płata). Dopiero później układ się odwrócił.


Tym niemniej już samolot znany jako „pasza dla Fokkerów”, czyli samolot obserwacyjny RAF BE.2c, stabilny (więc mało zwrotny) i zdecydowanie nie szybki (w porywach pędził 116 km/h), po przesunięciu do służby patrolowej przeciw nocnym nalotom prowadzonym ze sterowców okazał się być na tyle skuteczny, że istotnie (na tyle istotnie, że zarzucono rozwój wielomiejscowych i naprawdę ciekawych konstrukcyjnie krążowników przeciwsterowcowych – o nich kiedyś napiszę w odcinku o dziwadłach) przyczynił się do wycofania sterowców z walki. Uzbrojony był w km Lewis na przegubowej podstawie między kabinami, który mógł być obsługiwany tak przez obserwatora, jak i pilota (przy czym do akcji przeciw Zeppelinom często nie zabierano obserwatora); a czasem km ustawiano na sztywno, skośnie w górę, przy czym przednią kabinę zamykano na trwale i maszyna latała już tylko jako jednomiejscowa. Na takim walczył m.in. por. Cadbury (z „tych” Cadburych). Czasem dokładano też rakiety Le Prieur, o których pisałem wcześniej.


W troszkę innym kierunku poszła ewolucja dwumiejscowych myśliwców we Francji. Koncepcja była zbliżona do brytyjskich „pchaczy” typu dH-2, tyle że rozdzielono role - i tak powstał SPAD S.A.2. Strzelca posadzono w gondoli mocowanej do goleni podwozia i baldachimu górnego płata, śmigło wirowało za nim, więc miał dobre pole ostrzału, a pilot siedział w normalnej kabinie normalnego (poza gondolą strzelca) płatowca. Problem w tym, że strzelec nie wiedział, kiedy pilot zamierza robić zwrot, więc skuteczność jego ognia mogła uchodzić za niską. Poza tym system mocowania gondoli strzelca był nieco zbyt delikatny i zdarzało się, że strzelec jak najdosłowniej odpadał. A spadochronów (tak, tak, powtarzam się) nie wydawano.
Francja szybko opchnęła te średnio udane maszyny do Rosji, cierpiącej na chroniczny niedobór dobrych myśliwców (i chyba nie tylko dobrych, w ogóle – jakichkolwiek).


W Niemczech powstały klasycznie „ułożone” maszyny klasy CL, z których najbardziej znane są samoloty Hannover CL.II, III i IIIa. Charakterystyczną ich cechą konstrukcyjną był zdwojony statecznik poziomy.


Na jego podstawie zbudowano pierwszy w Polsce po wojnie samolot wojskowy, który niestety rozpadł się w powietrzu podczas lotu pokazowego przed marsz. Piłsudskim – uważa się, że ta katastrofa miała duży wpływ na zaniedbania w rozwoju polskiego przemysłu lotniczego w okresie międzywojennym.


Hannovery nie odnosiły szczególnych sukcesów jako myśliwce, znakomicie się natomiast sprawdzały w roli wsparcia wojsk lądowych i wykorzystujące je eskadry przemianowano na szturmowe.
Lepiej się sprawowały samoloty pływakowe. Nad morzem wykorzystywano samoloty Hansa-Brandenburg W.12, raz udało się zestrzelić brytyjski sterowiec. Samoloty te na początku roku 1918 zastąpiono zgrabnymi dolnopłatami W.29, które wprawdzie w czasie wojny nie dały rady się już wykazać, ale ich własności były na tyle dobre, że po wojnie budowano ich liczne kopie; w szczególności w Japonii zbudowano ich prawie dwa razy tyle, co w czasie wojny w Niemczech.



Wiem, wyszło trochę skrótowo tym razem.
Tę serię uważam za zakończoną. Co nie znaczy, że nie zamierzam nic więcej pisać. Wszystkie dotychczasowe teksty, jak i te, co się pojawią, znajdziecie w moim profilu.